"मुख्यमंत्री माझी शाळा सुंदर शाळा "
प्रधानमंत्री पोषण शक्ती निर्माण योजनेअंतर्गत शाळांमध्ये परसबागेची निर्मिती
प्रधानमंत्री पोषण शक्ती निर्माण योजनेअंतर्गत शाळांमध्ये परसबागेची निर्मिती आणि त्याद्वारे आरोग्यदायी भाज्यांची लागवड करून विद्यार्थ्यांचा सक्रिय सहभाग
प्रधानमंत्री पोषण शक्ती निर्माण योजना (पूर्वीचे नाव मध्यान्ह भोजन योजना) ही भारतातील मुलांचे पोषण सुधारण्यासाठी आणि कुपोषण कमी करण्यासाठी राबवली जाणारी महत्त्वाची योजना आहे. या योजनेअंतर्गत शाळांमध्ये विद्यार्थ्यांना मोफत आणि पौष्टिक मध्यान्ह भोजन पुरवले जाते. परंतु केवळ मध्यान्ह भोजन पुरवणे पुरेसे नाही. मुलांमध्ये दीर्घकालीन पोषण जागरूकता वाढवण्यासाठी आणि सक्रिय सहभागी तयार करण्यासाठी शाळा आवारात परसबागेची निर्मिती करणे हा एक उत्कृष्ट उपक्रम ठरू शकतो.
परसबागेची निर्मिती आणि विद्यार्थ्यांचा सहभाग:
- शाळेच्या आवारात जागा उपलब्ध असल्यास आणि पाणी पुरवठा व्यवस्थित असेल तर तेथे एक लहान किंवा मोठी परसबाग तयार केली जाऊ शकते.
- या परसबागेच्या निर्मितीमध्ये आणि देखभालीमध्ये विद्यार्थ्यांना सक्रियपणे सहभागी करून घेणे खूप फायदेशीर ठरू शकते.
- विद्यार्थी भाज्यांची लागवड, खतांचा वापर, पाणी देणे आणि झाडपाला काढणे या कामांमध्ये सहभागी होऊ शकतात.
- शाळेत कृषीविषयक अभ्यासक्रम असल्यास त्याला या उपक्रमाशी जोडून अधिक ज्ञानप्रदायक अनुभव निर्माण करता येऊ शकतो.
आरोग्यदायी भाज्यांची लागवड आणि फायदे:
- हंगामी आणि स्थानिक भाज्यांची निवड करून त्यांची लागवड केल्यास मुलांना ताजे आणि पौष्टिक पदार्थ उपलब्ध होऊ शकतात.
- या भाज्यांचा समावेश मध्यान्ह भोजनात केल्याने मुलांचे पोषण सुधारेल आणि कुपोषण कमी होण्यास मदत होईल.
- परसबागेची देखभाल करताना विद्यार्थी निसर्गाशी जवळ येतात आणि पर्यावरणाबद्दल जागरूकता वाढवतात.
- हा उपक्रम विद्यार्थ्यांमध्ये जबाबदारी, सहकार्य आणि संघशक्तीची भावना निर्माण करण्यास मदत करतो.
- शाळेच्या स्वच्छता आणि सौंदर्यीकरणाचा हा उपक्रम एक भाग बनू शकतो.
अतिरिक्त मुद्दे:
- परसबागेची निर्मिती करताना जैविक शेती पद्धतींचा वापर करणे फायदेशीर ठरते.
- विद्यार्थ्यांना भाज्यांचा वापर करून विविध पौष्टिक पदार्थ बनवण्याचे प्रशिक्षण देऊन आहारात विविधता आणता येऊ शकते.
- पालकांना शाळेच्या या उपक्रमात सहभागी करून घेऊन त्यांच्याकडून समर्थन मिळवणे महत्त्वाचे आहे.
प्रधानमंत्री पोषण शक्ती निर्माण योजनेअंतर्गत शाळांमध्ये परसबागेची निर्मिती करणे आणि त्याद्वारे विद्यार्थ्यांचा सक्रिय सहभाग घेणे हे केवळ भाज्यांची पुरवठा करण्यापेक्षा अधिक व्यापक आणि दीर्घकालीन फायदे देणारा उपक्रम आहे.
- शाळेची बचत बँक/पैशाचा योग्य विनियोग व व्यवस्थापन यातील विद्यार्थ्यांचा सहभाग
- मेरी माटी मेरा देश या उपक्रमातील विद्यार्थ्यांचा सहभाग
- प्रधानमंत्री पोषण शक्ती निर्माण योजनेअंतर्गत शाळांमध्ये परसबागेची निर्मिती
- वक्तृत्व स्पर्धा/लेखन स्पर्धा/ संगीत स्पर्धा/ इतर कला स्पर्धा यांचे आयोजन व त्यातील विद्यार्थ्यांचा सहभाग
- महावाचन चळवळीतील विद्यार्थ्यांचा सहभाग
